www.apbezpieczenstwo.fora.pl

zanetka199o · Wysłany: Wto 20:57, 15 Mar 2011 Temat postu: Referat

Techniki socjometryczne

Socjometria zajmuje się wzajemnymi oddziaływaniami między ludźmi, jakie zachodzą w jakichkolwiek grupach. Badania socjometryczne polegają na ilościowym traktowaniu stosunków międzyludzkich, są więc ich pomiarem. Socjometria także polega na podawaniu wszystkim członkom badanej grupy jednego lub kilku specjalnie skonstruowanych pytań badających różne rodzaje stosunków społecznych, takich jak: wzajemna sympatia, popularność zaufanie, przywództwo itp., w stosunku do których badani dokonują wyboru osób z grupy, które ich zdaniem spełniają warunki określone w pytaniu.

Techniki socjometryczne pozwalają:
- rozpoznać układ stosunków społecznych pod różnymi względami;
- uzyskać w miarę przejrzysty obraz więzi nieformalnych łączących poszczególnych członków;
- identyfikować osoby szczególnie popularne, atrakcyjne w grupie (np. nieformalnych przywódców), jak i osoby, które są przez grupę odrzucane, nie lubiane oraz jednostki izolowane, które stoją na uboczu,
- porównywać pozycje społeczne poszczególnych członków grupy ze względu na różne, określone kryteria;
- identyfikować występowanie różnego typu podgrup, ich składu powiązań;
- wnioskować o spójności i zwartości grupy, stopniu jej integracji;
- śledzić rozwój stosunków między dziewczynkami a chłopcami;
- określać ekspansywność społeczną jednostek, jak i całej grupy;
- określać zmiany zachodzące w życiu i strukturze społecznej grupy pod wpływem celowo podjętych działań wychowawczych;
- śledzić proces adaptacji społecznej uczniów nowych i inne dane.

Struktura wewnętrzna grupy, układ stosunków społecznych jest rozpoznawany przez badanie socjometryczne pod określonym względem -sympatii i antypatii, zaufania, popularności, cech społecznych przypisywanych innym itp. - zależnym od zastosowanego kryterium socjometrycznego. Jest nim określona w pytaniu - które może być zaprezentowane w różnej formie, w zależności od rodzaju szczegółowej techniki - sytuacja społeczna, będąca podstawą dokonania wyboru osób z grupy. Sytuacja ta może być założona przez badacza i mało prawdopodobna w życiu danej grupy (kryterium nierealne - np. „z kim najchętniej poleciałbyś na długą wyprawę w kosmos?") bądź rzeczywista (kryterium realne - np. „z kim najchętniej siedziałbyś w jednej ławce?"). Uważa się, że największe prawdopodobieństwo, iż preferencje zostaną podane szczerze, występuje, gdy badani przypuszczają, iż ich odpowiedzi mogą zadecydować o społecznym stanie rzeczy. Kryterium nierealne zalecane jest wówczas, gdy rzeczywista sytuacja odebrana może być przez grupę jako zagrożenie ingerencji w jej stan i struktury.
W innych kategoriach kryterium socjometryczne może być silne (dotyczyć sytuacji ważnych dla badanych) lub słabe (opierać się o sytuacje sporadyczne i mało ważne), może mieć charakter bardziej ogólny: dotyczyć szerszej dziedziny aktywności bądź bardziej szczegółowy -precyzujący dokładniej rodzaj interakcji.
Kryterium może być dwustronne, gdy możliwy jest wybór wzajemny lub jednostronne - gdy wybory wzajemne są mniej możliwe; może mieć charakter indywidualny - wybór dokonywany jest ze względu na własne preferencje bądź społeczny - gdy o wyborze decyduje interes grupy.
Podstawą dokonywania wyboru osób z grupy są kryteria pozytywne, natomiast kryteria negatywne są podstawą odrzucenia osób. W przypadku formułowania kryterium negatywnego niektórzy autorzy zalecają, by stawiać pytania nie wprost, zwłaszcza w badaniu dzieci. Przykładowe brzmienie kryterium negatywnego powinno, wiec mieć postać „z kim najmniej chętnie.." a nie „z kim nie chciałbyś...".

Techniki Socjometryczne:
„Klasyczna technika Moreno” Wszystkim członkom badanej grupy zadaje się jednakowe pytanie/pytania, na podstawie, których dokonują oni wyboru i (lub) odrzucenia osób z grupy, które spełniają warunki podane w pytaniu. Badani wskazują tych członków grupy z którymi chcieliby wejść w określoną (pytaniem) interakcję lub nie. Technika ta pozwala na uzyskiwanie bardzo szerokiej gamy informacji, począwszy od identyfikacji pozycji i roli tak określonych, jak i wszystkich członków grupy, przez informacje o podgrupach, o integracji grupy, o ekspansywności społecznej grupy i jednostek itp. Przykładowe pytanie może brzmieć ,.Z kim najbardziej chciałbyś wspólnie odrabiać lekcje?”. Technika ta może być stosowana nawet wobec dzieci przedszkolnych.

„Zgadnij kto?” Badanym zadaje się (najczęściej pisemnie) serię pytań o określone cechy lub zachowania, na podstawie których wskazują oni tych członków grupy, którzy ich zdaniem najbardziej odpowiadają przedstawionemu kryterium. Przykładowe pytania: „To jest ktoś. kto zawsze pomaga innym...", „Często dokucza innym...", .Jest bardzo dobrym uczniem...", .Jest samolubny..." itp. Technika ta pozwala przede wszystkim poznać jak badani postrzegają innych członków grupy, jakie przypisują im cechy i zachowania lub nawet pozycje społeczne (np. kogo dzieci uważają za najbardziej lubianą osobę w grupie). Technika ta jest odpowiednia nawet w stosunku do grup dzieci w młodszym wieku szkolnym.

„Szeregowania rangowego” Badanym przedstawia się określone kryterium - określoną cechę. np. pomaganie innym, atrakcyjność i prosi się o uporządkowanie (uszeregowanie) wszystkich członków grupy pod tym względem, począwszy od osoby spełniającej kryterium (posiadającej tę cechę) w stopniu najsilniejszym do osoby, która najsłabiej lub wcale nie spełnia danego kryterium. Badani ustalają hierarchię członków grupy pod określonym względem. Technika ta nie jest przydatna do badania dzieci młodszych.

„Porównywanie parami” Badani kolejno porównują zestawionych w pary członków grupy, opowiadając się pod określonym względem za każdym razem za jedną osobą z pary, która w większym stopniu spełnia opisane kryterium. Technika ta nadaje się tylko do badania małych, kilkuosobowych grup. Cechując się bardzo dużym stopniem dokładności ocenia nią osób, może być wykorzystywana do bardzo specyficznych celów, np. ostatecznego ustalenia dokładnej pozycji kilku osób itp. Technika ta jest rzadko wykorzystywana ze względu na trudność przeprowadzenia badań i opracowania wyników.

„Skale oszacowań” Badani wskazują tych członków grupy, którzy odznaczają się ich zdaniem określonym stopniem natężenia danej cechy. Prosimy np. o wskazanie tych uczniów, którzy są najbardziej aktywni, średnio aktywni i najmniej aktywni lub tych, do których można mieć absolutne zaufanie i nie można mieć w ogóle zaufania. Ilość wskazań zależy najczęściej od badanego, choć możemy określić ograniczenia np. „wskaż po dwie osoby najbardziej atrakcyjne i najmniej atrakcyjne". Ze względu na komplikację wyrażania ocen, technika nie nadaje się do stosowania w grupach dzieci młodszych.

„Plebiscyt życzliwości i niechęci" Może występować w dwóch wariantach. Pierwszy, w którym każdy badany ocenia w kategoriach sympatii i antypatii („lubię", „nie lubię") wszystkich pozostałych członków grupy na skali kilkustopniowej - trzy lub pięciostopniowej - przez przypisanie osobom określonych symboli: od „++" (bardzo) lubię, przez „0" jest mi obojętny/nic wiem, do „- -" bardzo nie lubię. W drugim wariancie osoba wybrana z grupy jest ocenia-na przez wszystkich pozostałych członków w podobnym jak poprzednio systemie ocen. Technika ta pozwala na uzyskanie informacji o stosunku całej grupy do określonych jednostek, jak też o stosunku jednostek do całej grupy. Identyfikuje dzieci szczególnie nielubiane i szczególnie lubiane oraz dzieci wyrażające najbardziej pozytywne lub najbardziej negatywne nastawienie uczuciowe wobec grupy. Można też zorientować się o ogólnym klimacie emocjonalnym, jaki panuje w danej grupie. Technika możliwa do stosowania (w formie badań indywidualnych) juz wobec dzieci przedszkolnych.

„Techniki kombinowane” Badani ustosunkowują się do wszystkich członków grupy na zróżnicowanej skali ocen, tj. każdemu członkowi grupy badany przypisuje określony stopień natężenia danej cechy. Przykładowo prosimy badanych, by na skali pięciostopniowej -bardzo dobry kolega, dobry kolega, czasem dobry czasem zły kolega, zły kolega, bardzo zły kolega - ocenili wszystkich pozostałych członków grupy. Techniki te mogą być stosowane głównie wśród uczniów starszych i młodzieży szkół średnich.

Możliwość zastosowania socjometrii uzależniona jest od spełnienia kilku elementarnych warunków :
1. Grupa musi być zamknięta i jasno dla wszystkich określona. Wszyscy członkowie grupy muszą się znać wzajemnie (z nazwiska, a nie tylko z widzenia) i pozostawać w rzeczywistych relacjach społecznych.
2. Podawane kryterium socjometryczne musi być przedstawione jasno i jednoznacznie rozumiane przez wszystkich kryterium powinno być dostatecznie silne i - o ile to możliwe - realne.
3. Grupa musi mieć zaufanie do prowadzącego badania: musi on wytworzyć odpowiednią atmosferę życzliwości, zmotywować do udziału w badaniach i poważnego ich potraktowania, zapewnić dyskrecję i tajność wyborów; nie można wprowadzać klimatu podniecenia czy zagrożenia.
4. Jeśli badania mają być podstawą do przeprowadzenia zmian w grupie, to powinna być ona o tym poinformowana.
5. W grupie nie mogą zachodzić gwałtowne zmiany, wydarzenia czy przetasowania struktury.
6. Osoby badane muszą się charakteryzować wystarczającym poziomem inteligencji.
7. W czasie badania obecna powinna być większość członków grupy (dopuszczalny poziom absencji wynosi, w zależności od wieku badanych, 10-15%).
8. Grupa funkcjonuje już jakiś czas, nie została dopiero co utworzona.

Przebieg badania:
1. Krótkie wprowadzenie – wyjaśnienie celu badania, wytworzenie odpowiedniej atmosfery, zapewnienie dyskrecji i tajności wyborów itp.
2. Rozdanie kartek i ich podpisanie.
3. Podanie pytania socjometrycznego, z określeniem rodzaju, liczby i sposobu wyborów wraz z informacją, że wybory powinny być w obrębie grupy, że można uwzględniać osoby nieobecne, że wybory powinny być dokonywane w tajemnicy przed innymi.
4. Wyjaśnienie ewentualnych pytań badanych.
5. Udzielanie odpowiedzi – dokonywanie wyborów.
6. Sprawdzenie podpisania kartek i prawidłowości dokonania wyborów i zebranie odpowiedzi.

Opracowywanie wyników badania socjometrycznego może przybierać różne formy: tabeli socjometrycznej, analizy graficznej, analizy graficznej, analizy indeksowej, które mogą być stosowane oddzielnie bądź łącznie w ramach analizy całościowej.
Każde badanie socjometryczne powinno zostać zakończone skompletowaniem pełnej dokumentacji na jego temat. Taka dokumentacja powinna zawierać nazwę zespołu i listę jego członków, datę badania i nazwisko osoby prowadzącej badania, dokładne brzmienie zastosowanych kryteriów socjometrycznych, opis warunków badania (stosunek grupy do badania, wykaz osób nieobecnych, ewentualne zakłócenia badania), krótką charakterystykę sytuacji w zespole (ewentualne znaczące wydarzenia, zmiany itp.), przedstawienie analizy wyników z prezentacją legendy zapisu i stosowanymi wzorami wskaźników.
Poza wieloma zaletami i korzyściami, jakie ze sobą niesie, socjometria nie jest wolna od pewnych mankamentów i ograniczeń. Po pierwsze, opiera się na deklaracjach badanych, które mogą, lecz nie muszą zgadzać się ze stanem rzeczywistym. Badani mogą z różnych względów prezentować wybory niezgodne z ich faktycznymi preferencjami. Po drugie, wartość diagnostyczna uzyskanych wyników jest zależna od faktycznie zastosowanego kryterium, bez względu na jego literalne brzmienie (np. wnioskujemy o stosunkach sympatii i antypatii w klasie szkolnej na podstawie zadanego badanym pytania „z kim najchętniej odrabiałbyś lekcje?”); wyniki badania to odpowiedzi badanych na zadane im pytanie socjometryczne, stąd nie można ich interpretować jako pełnego obrazu struktury grupy. Kolejne ograniczenie dotyczy aktualności rezultatów badania; stan i obraz grupy mają naturę dynamiczną, zaś badanie ukazuje nam sytuację w określonym momencie, ma charakter statyczny. Mankamentem technik socjometrycznych jest też pracochłonna i niejednokrotnie bardzo złożona analiza wyników.

martuska199018 · Wysłany: Wto 22:19, 15 Mar 2011 Temat postu:

A to mój referat podany jako

rodzaje i typy pracy społecznej

Praca socjalna może przyjmować różne formy – od pomocy doraźnej do długofalowych działań wspierających. Decyzja o zastosowaniu odpowiedniej formy lub działania powinna być wypadkową potrzeb i możliwości podmiotów, którym się pomaga oraz możliwości osób i instytucji pomagających.
Ratownictwo jako pomoc doraźna odznacza się tym, że „wymaga rozpoznania warunków natychmiastowego działania, stwierdza istnienie potrzeby i możliwości ratunku.” Przykładami działań ratowniczych będą: pomoc dla powodzian w uzyskaniu schronienia, działalność noclegowni dla bezdomnych, dożywianie w szkołach dzieci z ubogich rodzin.
Opieka to forma świadczona „ w tych wszystkich sytuacjach życiowych, w których ludzie dotknięci nieszczęśliwym układem wydarzeń losowych nie umieją albo nie mają dość sił, aby samodzielnie przezwyciężyć piętrzące się przed nimi trudności.” W odróżnieniu od ratownictwa, opiera się na dokładnej diagnozie potrzeb. Jest formą zawierającą w sobie pierwiastki zależności podopiecznego od opiekuna. W relacjach tego typu opiekun przejmuje w jakimś stopniu odpowiedzialność za losy drugiego człowieka. Opieka jest formą dominującą w zakładach dla przewlekle chorych, w działalności opiekunek domowych, w domach małego dziecka.
Pomoc „Dopomaga rozwojowi jednostek i wzrostowi wszystkiego, co zostało uznane za dobro. (…) Pomoc liczy się ze świadomym uczestnictwem, ze współpracą pomagających i korzystających z pomocy w pełni za siebie odpowiedzialnych.” Są to więc działania mające wspierać pomyślny rozwój zarówno osób w jakichś względów zagrożonych, jak i wszystkich członków społeczności. Taki charakter ma na przykład działalność poradni społeczno-zawodowych, klubów seniora, świetlic młodzieżowych, poradni rodzinnych.

Trzy podstawowe „klasyczne” metody pracy socjalnej to: prowadzenie indywidualnego przypadku, metoda grupowa oraz organizowanie społeczności lokalnej. Pierwszą, wspomnianą metodą, jest metoda indywidualnych przypadków. Zdaniem Tadeusza Pilcha istotą tej metody jest wnikliwa obserwacja indywidualnych cech, zachowań, doświadczeń każdej jednostki. Stosując tę metodę należy pamiętać o następujących zasadach: akceptacji, komunikacji, indywidualizacji, zasadzie uczestnictwa, zaufania i poszanowania prywatności oraz świadomości. Drugą, wymienioną powyżej metodą pracy socjalnej, jest praca metodą grupową. . Aleksander Kamieński wyodrębnił trzy typy pracy grupowej:
1) grupy rozwojowo-wychowawcze, których zadaniem jest stymulowanie osobistego rozwoju wszystkich członków, którzy w różnym stopniu utożsamiają się z grupą (przykład takich grup stanowią organizacje młodzieżowe);
2) grupy rewalidacyjne, których zadaniem jest ułatwianie osobom częściowo nieprzystosowanym do życia spełnianie czynności społecznych (przykładem takich grup są placówki opiekuńczo-wychowawcze i kulturalno-oświatowe);
3) grupy psychoterapeutyczne, które w oparciu o metody psychologii klinicznej, ułatwiają potrzebującym pomocy osiąganie sprawności społecznej i psychicznej.
Pierwszą fazą pracy grupowej jest powstanie grupy. Różniące się pod względem osobowości, doświadczeń jednostki postanawiają założyć grupę. Druga faza pracy grupowej, istotna dla jej późniejszego funkcjonowania, to określenie układu i normy grupy. W tej fazie ustala się metody działania, które zdecydują o skuteczności grupy. Trzecią fazą, fazą nastawioną na działanie jest urzeczywistnianie założeń grupy. Znający się już członkowie przystępują do aktywnych działań zmierzających do osiągania zamierzonych celów. Wszyscy uczestniczą w procesach decyzyjnych i w praktycznych działaniach.
Trzecią metodą pracy socjalnej jest organizowanie społeczności lokalnej. Polega na diagnozowaniu niebezpieczeństw występujących w badanej społeczności. Zostają powołane odpowiednie grupy, odpowiedzialne za realizację poszczególnych zadań i opracowanie planu działania. . Na tym etapie konieczne jest często tzw. wtórne pobudzanie, czyli zachęcanie osób zainteresowanych do podejmowania kolejnych działań. Należy nieustannie przyglądać się badanej społeczności, by w przyszłości usprawnić udzielanie koniecznej pomocy i dostosować jej wymiar do oczekiwań i możliwości członków danej społeczności.

Bibliografia:
Kamiński A. – „Funkcje pedagogiki społecznej. Praca socjalna i kulturalna”, W-wa 1972
Pilch T., Lepalczyk I. - „Pedagogika społeczna”, W-wa 2003

megusia · Wysłany: Czw 14:19, 17 Mar 2011 Temat postu:

Temat: Wywiad i rozmowa w diagnozie

Do najczęściej wykorzystywanych w diagnostyce psychopedagogicznej technik badawczych należą : wywiad, rozmowa, obserwacja, analiza dokumentów i wytworów, skale pomiarowe, a czasem ankieta. Specyficzne ich zastosowanie różnicuje sposób zdobywania informacji ( bezpośredni, pośredni), źródło informacji (osoba badana, otoczenie społeczne, diagnosta), ich charakter ( subiektywny, obiektywny), a także cel, w jakim się je wykorzystuje (badanie dla celów poznawczych lub praktycznych). Ważnym wskazaniem, głównie związanym z praktyką diagnostyczną, jest stosowanie możliwie wielu technik do rozwiązywania konkretnego problemu diagnostycznego, w celu sprawdzenia uzyskanych danych i zgromadzenia różnorodnych informacji.
Rozmowa i wywiad
Wywiad jako jedna z podstawowych technik diagnostycznych wykorzystywanych w praktyce psychopedagogicznej jest sposobem gromadzenia danych przez bezpośredni kontakt z określonymi osobami ( w procesie komunikacji, przez zadawanie pytań), które mogą udzielić informacji na temat interesujących badacza zagadnień. Wywiad jest rozmową badającego z respondentem prowadzoną według określonych dyspozycji, z zachowaniem pewnych reguł jej poprawności. Służy do zbierania danych empirycznych głównie o charakterze jakościowym, takich jak: fakty, wydarzenia, sądy badanych, ich opinie, postawy, wyobrażenia, uczucia, deklarowane zachowania, wiedza o rzeczywistości. Pozwala też pozyskiwać informacje potrzebne do analizy zależności między różnymi zjawiskami. Stanowi zatem podstawę zarówno opisu rzeczywistości ( jednostki i jej otoczenia), jak i jej wyjaśniania ( analiza zależności).
Rozmowa może być zdefiniowana analogicznie, aczkolwiek często w literaturze przedmiotu ( głównie psychologicznej) dokonuje się rozróżniania między rozmową, a wywiadem, zaś jako podstawę przyjmuje się kryterium podmiotu, od którego informacje się uzyskuje ( wywiad- osoby postronne, rozmowa- podmiot badany) bądź też kryterium formalności. Różnice: Wywiad traktuje się jako bardziej formalną, wystandaryzowaną metodę ( technikę) uzyskiwania informacji, zaś rozmowę jako metodę ( technikę) bardziej swobodną, indywidualną, nieprzewidywalną w swym kierunku. Rozmowa dotyczy zwykle spraw związanych bezpośrednio lub pośrednio z osobami badanymi, a wywiad polega na zbieraniu informacji o osobach badanych, ich opiniach, poglądach czy przekonaniach, nie bezpośrednio od nich samych, ale od tzw. osób „trzecich” Np wywiad z przełożonym na temat podległego mu żołnierza.
Generalnie można wyróżnić następujący typy czy rodzaje wywiadu, wyodrębnione wedle różnych kryteriów i mające swoiste zastosowanie :
1. Jawny i ukryty : Jawny wiąże się ze świadomością respondenta, że jest przedmiotem badania, świadomością przedmiotu badania, celu i roli badającego, stąd respondent świadomie wyraża zgodę. Ukryty- respondent nie ma świadomości, że jest przedmiotem badania, stad nie wyraża zgody, nie zna celu badania.
2. Nieformalny i formalny : nieformalny respondent wie, że prowadzony jest wywiad, wyraża zgodę, ale nie zna jego celu lub zna cel zafałszowany. Formalny- respondent zna prawdziwy cel prowadzenia wywiadu.
3. Swobodny i skategoryzowany : swobodny, rozmowa w której sekwencja pytań jest zmienna, stawia się głównie pytania otwarte, uzyskując dane jakościowe, indywidualne, oparta jest na ogólnych dyspozycjach. Skategoryzowany, rozmowa w której sekwencja pytań jest stała, stosuje się głównie pytania zamknięte, uzyskując dane ilościowe, cechuje ją duży stopień sformalizowania danych i charakteru relacji diagnostycznej.
4. Indywidualny i zbiorowy : indywidualny przeprowadzony z jedną osobą, najczęściej w celach diagnozy praktycznej, decyzyjnej, ale też często w badaniach diagnostycznych. Zbiorowy przeprowadzony z udziałem większej liczby osób, może mieć wówczas charakter ustny lub pisemny.
5. Zwykły i panelowy : zwykły, jednorazowy, przeprowadzany dla opisu badanego stanu rzeczy, często w celach poznawczych, w badaniach diagnostycznych. Panelowy, przeprowadzony w co najmniej dwóch grupach, stosowany dla uchwycenia różnic, wpływu upływu czasu lub wydarzeń na badane zjawiska.
6. Psychologiczny i środowiskowy : psychologiczny, klasyczny, kliniczny, indywidualny, związany z badaniem cech jednostkowych, podstaw jej zachowania czy zaburzeń w funkcjonowaniu jednostki, stanowiąc podstawę interwencji Środowiskowy służący poznaniu charakteru i zależności pomiędzy indywidualnym funkcjonowaniem jednostki a wpływem nań środowiska, przeprowadzany w miejscu typowego funkcjonowania jednostki, łączy w sobie elementy wywiadu klasycznego z obserwacją warunków środowiskowych.
7. Ustny i pisemny : ustny, informacje zdobywane są w komunikacji werbalnej, rejestracji dokonuje diagnosta. Pisemny, informacje przekazywane są w formie pisemnej, rejestracji dokonuje respondent.

Technika prowadzenia wywiadu i rozmowy
Wywiad i rozmowę należy prowadzić zgodnie z wypracowanymi w metodologii diagnozy regułami, które wyznaczają : sposób budowania pytań i ich komponowania w całości wywiadu, tworzenia ich sekwencji i całości ich przebiegu, język, którym posługuje się diagnosta, przyjęty poziom standaryzacji i stopień kierowania wywiadem (lub rozmową), sposób jego prowadzenia i przebieg, głębokość i planowanie tematyki oraz rejestracja pozyskiwanych danych, sposób sporządzania protokołu i jego zawartość, a także uwzględnianie ich ograniczeń i podstawowych warunków poprawności. Wśród najważniejszych rodzajów pytań wykorzystywanych w wywiadzie lub rozmowie można wyróżnić :
- pytania proste -pytania właściwe o interesującej diagnostę treści i pytania rozwinięte, czyli wprowadzające, opisujące sytuację lub minimalizujące zagrożenie płynące z treści pytania właściwego
- Pytania otwarte - swoboda wypowiedzi) i pytania zamknięte ( wybór kilku kategorii odpowiedzi)
- pytania wprost - dotyczące interesujących badacza treści, które mają charakter niezagrażający i są zrozumiałe dla badanego i pytania nie wprost – gdy pytania zagrażają, szokują, są wstydliwe.
Sekwencja pytań( konstruowanie wywiadu) powinna polegać na tym, że pytania zadawane w trakcie wywiadu nie mogą być przypadkowe, ale musi je charakteryzować pewna struktura. Sekwencję pytań organizuję się stosując reguły :
- konstrukcji lejkowej- zawężającej, czyli od ogółu dom szczegółu
- konstrukcji odwróconego lejka-od pytań konkretnych, szczegółowych do bardziej ogólnych
-progresji – najpierw pytamy o sprawy zbliżone do tych, o których naprawdę chcemy się dowiedzieć, a później zbliżamy się do treści właściwych.

Właściwie przeprowadzony wywiad i rozmowa wymaga także jego formalnego i treściowego zorganizowania, czyli należy w ogólnym zarysie zaplanować ich taktykę, co wiąże się ze sformułowaniem celu diagnozy, wyborem kategorii diagnostycznych, sformułowania pytań, określenie niezbędnego zbioru informacji oraz zaplanowaniem szczególnej tematyki wywiadu. Struktura wywiadu powinna zaigrać :a) rozmowę wstępną- przedstawienie siebie, celu, budowanie atmosfery życzliwości, obniżenie stresu, zapewnienie dyskrecji, anonimowość. B) część zasadniczą – zadawanie pytań o zasadnicze treści związane z problemem. C) zakończenie- rozładowanie emocji, pytania respondenta, podziękowania.
Język wywiadu czy rozmowy musi być zrozumiały, prosty, a więc nie może być przesączony pojęciami specjalistycznymi. Ponieważ osoby badane różnią się pod względem intelektu, doświadczenia, wykształcenia i wiedzy. Unikać należy zbytniego upraszczania języka ze względu na możliwość utraty informacji; u osób wykształconych może to spowodować poczucie lekceważenia ich wiedzy i poziomu intelektualnego. Jak każda technika zdobywania informacji wywiad i rozmowa mają swoje ograniczenia w stosowaniu. Generalnie natomiast warunkuje się możliwość stosowania tej techniki jako rzetelnego i trafnego sposobu zbierania danych.

Głównym narzędziem zbierania informacji w badaniach sondażowych jest kwestionariusz.
Badacz może wręczać kwestionariusze osobiście lub rozesłać je respondentom pocztą bądź meilem (tzw kwestionariusze do samodzielnego wypełnienia). Grupa badanych, do których zostały skierowane, to populacja. W przypadku niektórych badań może ona liczyć nawet tysiące osób.
Stosuje się dwa typy kwestionariuszy. Niektóre zawierają pytania zamknięte, na które możliwie jest tylko kilka odpowiedzi, np. "tak, nie, nie wiem" lub "bardzo, możliwie, bardzo możliwie, mało prawdopodobne, bardzo mało prawdopodobne"
Drugi typ pytań kwestionariusza to pytania otwarte. W takim przypadku respondenci otrzymują większą swobodę wyrażania opinii własnymi słowami; nie muszą ograniczyć się do wyboru spośród proponowanych odpowiedzi. Kwestionariusz otwarte dostarczają bardziej wyczerpujących informacji niż kwestionariusze zamknięte.
Kwestionariusz powinien uwzględniać typ respondentów odpowiadających na pytania.. Czy będą rozumieli, w jakim celu jest zadawane im pytanie i czy mają wystarczającą wiedzę, by na nie odpowiedzieć.
Większość właściwych badań jest poprzedzonych przez badania pilotażowe, które mają wychwycić problemy, jakich autor projektu nie przewidział.
Kwestionariusz ankiety, kwestionariusz wywiadu to narzędzie badawcze. Składa się z:
o wstępu
- tematu badania
- informacji o instytucji prowadzącej badania
- wyjaśnienia celu badania dla respondenta
- zachęty do wypełnienia kwestionariusza (dot. tylko ankiety) i udzielania wyczerpujących i prawdziwych odpowiedzi
- pytania rekrutacyjne (opcjonalnie)
- instrukcja wypełniania kwestionariusza
o Rodzaje pytań przykładowej kategorii
- pytania wprowadzające
- pytania filtrujące
- pytania otwarte
- pytania zamknięte
o metryczka
Pytanie filtrujące - Najczęściej nazwę tę stosuje się wobec pytań stawianych na samym początku wywiadu i mających ustalić, czy respondent spełnia wymogi określone przez twórcę badania. Zazwyczaj jest to przynależność do populacji podlegającej badaniu (ewentualnie jednej z wielu, jeśli poszczególnym grupom przyznane zostały parytety). Wśród najczęstszych pytań tego typu są pytania o wiek, płeć, przedział dochodu, profile zachowań itp.

ewelina1608 · Wysłany: Czw 20:24, 17 Mar 2011 Temat postu:

Temat: METODA MONOGRAFICZNA

Badania monograficzne określa się często mianem jakościowych badań terenowych. Nazwa „badania terenowe” pochodzi stąd, że osoby prowadzące badania przebywają przez pewien czas w określonym terenie. Istnieje kilka typów czy rodzajów monografii np. socjologiczna, pedagogiczna, etnograficzna, historyczna oraz inne. Wspólną cechą wszelkich interpretacji dotyczących pojęcia metody monograficznej jest to, że dotyczy one jednostronnego opisu instytucji, organizacji czy jakiegoś zjawiska. Nazwa pochodzi z greckiego od słów „monos” – jedyny oraz „grapho” – piszę. Zatem przedmiotem opisu monograficznego, niezależnie od dyscypliny naukowej, jest „jeden fakt, jedno zdarzenie, zagadnienie czy instytucja” (I. Lepalczyk 1974, s. 10).
Według. S. Nowaka: „metoda monograficzna polega na traktowaniu układu społecznego jako pewnej całości i analizowania owego układu, relacji między częściami tej całości oraz zasad jej funkcjonowania i dynamiki”. Zbieranie danych odbywa się w warunkach naturalnych np. w zakładzie pracy, instytucji, wsi, osiedlu, miasteczku itp. a ich rezultaty pozwalają lepiej poznać i zrozumieć codzienne życie społeczności lokalnej.
Monografia ma szerokie zastosowanie w badaniach pedagogicznych. Metoda ta przeniesiona na grunt pedagogiki, jest specyficznym stadium przypadku, odnoszącym się nie tylko do jednostki, ile do instytucji wychowania. Zastosowana na użytek pedagogiki jest „metodą badawczą, której przedmiotem są instytucje oświatowo – wychowawcze i opiekuńcze, jak i instytucjonalne formy działalności, zmierzające do wszechstronnego poznania ich struktury, zasad i efektywności działań wychowawczych z Myśla o opracowaniu koncepcji ich doskonalenia i rozwoju (T. Pilch).
Monografia pedagogiczna dotyczy głównie opisu funkcjonowania szkół, instytucji opiekuńczych, wychowawczych, kulturalnych oraz wszelkich instytucjonalnych form związanych z kształceniem, wychowaniem i wszechstronnym rozwojem dzieci i młodzieży w kontekście ich środowiskowych uwarunkowań.
Charakterystyczną cechą badań monograficznych jest dążenie do poznania instytucji oświatowych oraz realizowanych w nich różnych rodzajów i form działalności dydaktycznej czy wychowawczej, z myślą o ich doskonaleniu i opracowywaniu koncepcji ulepszeń i prognoz rozwojowych. Badania te zmierzają także do wskazania na sposoby zachowania się uczniów i wychowanków, sposobów ich działania w tych instytucjach, jak i wzajemnego komunikowania się uczniów z uczniami, uczniów z nauczycielami czy innymi osobami, celem określenia poziomu integracji badanych zbiorowości poprzez poznanie ich wartości, które decydują o trwałości tych instytucji.
Zebrane informacje stanowią zazwyczaj podstawę do przeprowadzenia analizy tak ilościowej jak i jakościowej. Jej celem jest nie tylko dostarczenie wiedzy na temat funkcjonowania danej instytucji, ale także i jej wykorzystanie do usprawniania działań innych, podobnych instytucji oświatowych czy też podjęcia profilaktycznych, kompensacyjnych czy terapeutycznych w sytuacjach niosących zagrożenie wychowawcze dla ich uczestników. Możliwość uogólniania wniosków i przenoszenia ich na grunt innych podobnych instytucji jest uprawniony tylko wówczas, gdy badany przypadek można uznać za reprezentacyjny dla danej kategorii przypadków.
Badania monograficzne dostarczają pełniejszych informacji niż inne metody badawcze w zakresie poznania:
• Zjawisk bezpośrednio nieobserwowalnych, często niepowtarzalnych trudnych do ilościowego ujęcia, a jednocześnie wymagających całościowego rozpoznania, celem ich zrozumienia i zinterpretowania.
• Stosunków społecznych zachodzących w różnych zbiorowościach np. w szkole, internacie, placówkach opiekuńczych, kulturalnych itp.
• Przebiegu niektórych procesów związanych z funkcjonowaniem systemu wychowawczego, z samorządnością czy samodzielnością instytucji oświatowych, ich autonomii, zaradnością itp.
• Różnic w funkcjonowaniu instytucji mających podobny charakter, lecz zlokalizowanych w różnych środowiskach, wiejskich, miejskich, osiedlowych, rozproszonych itp.
• Kształtowania się postaw i opinii społecznych w określonym środowisku pod wpływem wprowadzonych zmian np. postaw nauczycieli wskutek zwiększenia autonomii szkoły, decentralizacji zarządzania oświatą lub odpłatnością za naukę lub studia itp.

Badania monograficzne powinny zawsze być poprzedzone tzw. badaniami przedwstępczymi, którymi może być wstępny wywiad. Mają one na celu zapoznanie się badacza z terenem badań i środowiskiem oraz z funkcjonującymi w nim instytucjami i organizacjami stanowiącymi przedmiot badań. W oparciu o takie informacje, można dokładniej zaplanować i zorganizować badania zasadnicze, określić ich harmonogram oraz ich tryb, zakres i problematykę badawczą. Badania te są również pomocne przy opracowaniu narzędzi badawczych, którymi najczęściej są: dokumenty, kwestionariusze ankiet, wywiadów, skale pomiarowe oraz niekiedy urządzenia techniczne np., kamera, aparat fotograficzny.

Poznanie instytucji oświatowych, jak i funkcjonujących w nich relacji społecznych czy form i metod działania jest możliwe dzięki wykorzystaniu różnych sposobów gromadzenia informacji. Zaliczyć do nich należy przede wszystkim:
 obserwacje
 wywiady
 analiza dokumentów.
Etapy postępowania badawczego w metodzie monografii:
• Geneza (okres powstania danej instytucji)
• Rozwój instytucji
• Stan obecny (jak funkcjonuje dziś)
• Prognozy (w postaci różnych wniosków i postulatów)
• Wprowadzenie do rzeczywistości tych postulatów (by wykazać że one są możliwe do wykonania).
Monografia pedagogiczna nie jest zwolniona z różnych błędów. Pierwsze zagrożenie polega na subiektywnym podejściu do badanej rzeczywistości. Wynika to stąd, że stosuje się tu często technikę obserwacji uczestniczącej. Badacz staje się członkiem badanej grupy, instytucji czy placówki, angażuje się w nią, identyfikuje i utożsamia. Taka technika uniemożliwia mu więc obiektywne podejście, krytyczne ustosunkowanie się do zebranych materiałów i przeprowadzonych badań. Subiektywnie podchodzi do opisywanych i interpretowanych kwestii, gdyż ulega często wpływowi atmosfery środowiska, w które wchodzi, panujących tu obyczajów, poglądów, sposobów myślenia. Nie pozwala mu to w pełni odciąć się od tych sugestii i popatrzeć z boku, aby dokonać rzetelnej analizy.
Drugim błędem analizy dokumentów jest "pseudo uogólnienie". Polega to na tym, że badacz nie posiadając wystarczającej wiedzy na temat badanych instytucji, placówek czy procesów wychowawczych, nie znając dokładnie ich społecznych, regionalnych, czy obyczajowych uwarunkowań, nie znając również różnorodnych wpływów i oddziaływań na badane instytucje, popada w pewne uogólnianie, które jest pozbawione rzetelnych podstaw, nie wynika bowiem z rzeczywistych, pełnych informacji, a jedynie z jakichś cząstkowych.
I wreszcie trzecie niebezpieczeństwo związane z analizą dokumentów, polega na tzw. opisowości. Badacze często bowiem nie doprowadzają monografii do końca. Ograniczają się tylko do opisania badanego zjawiska, omijając kolejne etapy monografii pedagogicznej - diagnozę, prognozę, plan mający na celu uzupełnienie braków w funkcjonowaniu danej instytucji.
Podsumowując:
W badaniach pedagogicznych wartość monografii jest bezcenna. Prostota wykonania, duża trafność w badaniu działalności instytucjonalnej, możliwość jej systematycznej kontroli i nadzoru- te przymioty przemawiają za jej stosowaniem. Ponadto daje możliwość porównania funkcjonowania podobnych instytucji, co z kolei wiąże się z budowaniem uogólnień.
Jednak monografia nieprawidłowo przeprowadzona jest bezwartościowa. Głównymi zagrożeniami dla prawidłowego przebiegu badania są subiektywizm, brak dostatecznego uogólnienia i opisowość. Dlatego posługując się tą metodą musimy pamiętać o tych zagrożeniach i starać się ich uniknąć.
Sposoby postępowania, dzięki którym możemy stwierdzić, że owo badanie jest metodą monograficzną:
 Przedmiot badań - instytucja wychowawcza lub inna dla celów wychowania badana placówka.
 Sposób badania - w badaniu monograficznym dąży się do "sięgnięcia w głąb" danej instytucji, wglądu w jej funkcjonowanie zarówno jako systemu jak i związanego ze sobą zbioru osób. Wyróżniającą cechą badań monograficznych jest lokalizacja instytucjonalna.

kasia.k · Wysłany: Wto 20:25, 29 Mar 2011 Temat postu:

ZADANIA PRACOWNIKA SOCJALNEGO

Specyfika zawodu pracownika socjalnego polega na tym, że w praktyce zawodowej realizowana jest niejedna rola zawodowa, a seria ról. Role zawodowe pracowników socjalnych wynikają z kategorii aktywności celów, jakim służy ta aktywność. Zakres ról zawodowych zależny jest od specyficznych zadań, jakie pracownik realizuje wobec klienta, instytucji oraz społeczności. W literaturze wymienia się najczęściej takie role zawodowe jak: planista, badacz, administrator, konsultant, superwizor, nauczyciel, kierownik, adwokat, arbiter, pośrednik, zarządzający przypadkiem, mediator, negocjator, terapeuta, osoba kierująca, doradca. W świetle Ustawy o Pomocy Społecznej pojawia się zapotrzebowanie na inny model roli zawodowej pracownika socjalnego. Wyraźnemu poszerzeniu uległy zadania oraz oczekiwania posiadania przez pracowników znacznie szerszych umiejętności.
Do głównych zadań pracownika socjalnego należy:
- dokonywanie analizy i oceny zjawisk rodzących zapotrzebowanie na świadczenia pomocy społecznej,
- udzielanie informacji, wskazówek i pomocy w zakresie rozwiązywania spraw życiowych osobom w celu przywrócenia im zdolności do samodzielnego rozwiązywania problemów,
- prowadzenie poradnictwa dla osób będących w trudnej sytuacji życiowej,
- wspieranie w uzyskaniu pomocy ze strony właściwych organów, instytucji i organizacji,
- pobudzanie społecznej aktywności i inspirowanie działań samopomocowych,
- inicjowanie nowych form udzielania pomocy,
- współuczestniczenie w inspirowaniu, opracowaniu, wdrożeniu oraz rozwijaniu programów społecznych,
- ujawnianie, analizowanie i interpretowanie potrzeb oraz problemów społecznych mających wpływ na kształtowanie właściwych stosunków międzyludzkich, podnoszenie jakości życia oraz rozwiązywanie kwestii społecznych,
- współpraca z innymi profesjonalistami, instytucjami i organizacjami mającymi na celu doskonalenie już istniejących i poszukiwania nowych rozwiązań w dziedzinie pracy socjalnej,
- uczestnictwo w różnego rodzaju formach doskonalenia i dokształcania, podnoszących poziom kwalifikacji zawodowych,
- inicjowanie i udział w badaniach problemów społecznych (diagnoza problemów), monitorowanie oraz ewaluacja programów i działań.
W Polsce pracownik socjalny może być zatrudniony w:
 regionalnym ośrodku polityki społecznej
 powiatowym centrum pomocy rodzinie
 ośrodku pomocy społecznej (miejskich lub gminnych)
 organizacji pozarządowej
 centrum integracji społecznej
 klubie integracji społecznej
 ośrodku interwencji kryzysowej
 domu pomocy społecznej
 innych jednostkach pomocy społecznej
 placówce służby zdrowia
 zakładzie karnym

USTAWA
z dnia 12 marca 2004 r.
o pomocy społecznej
DZIAŁ III
Rozdział 2
Pracownicy socjalni

Art. 116. 1. Pracownikiem socjalnym może być osoba, która spełnia co najmniej jeden z niżej wymienionych warunków:
1) posiada dyplom ukończenia kolegium pracowników służb społecznych
2) ukończyła studia wyższe na kierunku praca socjalna;
3) do dnia 31 grudnia 2013 r. ukończyła studia wyższe o specjalności przygotowującej do
zawodu pracownika socjalnego na jednym z kierunków:
a) pedagogika,
b) pedagogika specjalna,
c) politologia,
d) polityka społeczna,
e) psychologia,
f) socjologia,
g) nauki o rodzinie.
1a. Minister właściwy do spraw zabezpieczenia społecznego w porozumieniu z ministrem właściwym
do spraw szkolnictwa wyższego określi, w drodze rozporządzenia, wymagane umiejętności, wykaz
przedmiotów, minimalny wymiar zajęć dydaktycznych oraz zakres i wymiar praktyk zawodowych dla
specjalności przygotowującej do zawodu pracownika socjalnego, realizowanej w szkołach wyższych
na kierunkach wymienionych w ust. 1, kierując się koniecznością odpowiedniego przygotowania
absolwentów do wykonywania zawodu pracownika socjalnego.
2. Ustala się następujące stopnie specjalizacji zawodowej w zawodzie pracownika socjalnego:
1) I stopień specjalizacji zawodowej z zakresu pracy socjalnej, mający na celu uzupełnienie
wiedzy i doskonalenie umiejętności zawodowych pracowników socjalnych;
2) II stopień specjalizacji zawodowej z zakresu pracy socjalnej, mający na celu pogłębienie
wiedzy i doskonalenie umiejętności pracy z wybranymi grupami osób korzystających z
pomocy społecznej.
3. Szkolenie w zakresie specjalizacji w zawodzie pracownika socjalnego mogą realizować jednostki
prowadzące kształcenie i doskonalenie zawodowe po uzyskaniu zgody ministra właściwego do spraw
zabezpieczenia społecznego.

zanetka199o · Wysłany: Śro 7:32, 30 Mar 2011 Temat postu:

FORMY PRACY SOCJALNEJ:
1. Pomoc doraźna (ratownictwo) - wymaga rozpoznania warunków natychmiastowego działania, stwierdza istnienie potrzeby i możliwości ratunku, który niesie zagrożonemu niebezpieczeństwo, bez względu na jego uprawnienia i przynależność do grupy społecznej, np. pomoc dla powodzian.
2. Opieka - forma świadczona w sytuacjach życiowych, w których ludzie dotknięci nieszczęściem nie umieją albo nie mają dość sił, by przezwyciężyć trudności. Jest formą zindywidualizowaną. Opiera się na dokładnej diagnozie potrzeb. Opiekun przyjmuje odpowiedzialność za losy drugiego człowieka, np. opieka w domach małego dziecka.
3. Pomoc - działania mające wspierać pomyślny rozwój zarówno osób z jakiś względów zagrożonych jak i wszystkich członków społeczności, np. poradnie rodzinne.
4. Kompensacja społeczna - to wyrównywanie braków środowiskowych, utrudniających pomyślny bieg życia jednostki lub grupy, np. rodziny zastępcze.
METODY PRACY SOCJALNEJ:
Metody pracy socjalnej to uporządkowane procedury (diagnostyczne oraz interwencyjne) i strategie planowego wywoływania zmian w jednostkach, grupach, społecznościach, zgodnie z celami pracy socjalnej.
Rozpocznę od przedstawienia metody pracy socjalnej w ujęciu tradycyjnym przedstawiając najpierw metodę:
Prowadzenia indywidualnego przypadku (case work).
Metoda ta, mówiąc najkrócej polega na pomocy w rozwiązywaniu problemów życiowych jednostki poprzez bezpośrednie oddziaływanie pracownika socjalnego na nią i jej najbliższe otoczenie „w celu zmobilizowania sił w jednostce i odpowiedniej pomocy dla ulepszenia wzajemnego przystosowania się jednostki i jej środowiska”. Metoda ta, wymaga od pracownika socjalnego postawy aktywnej wspartej na wiedzy teoretycznej z zakresu nauk o człowieku, zwłaszcza psychologii oraz o środowisku (socjologii, pedagogiki społecznej). A także na doświadczeniu praktycznym (obcowanie z ludźmi, wczuwanie się w ich położenie). Istotą prowadzenia indywidualnego przypadku nie jest i być nie może przejmowanie przez pracownika socjalnego odpowiedzialności za dobro, zdrowie czy samopoczucie jego klienta czy podopiecznego. Równolegle z budzeniem czy uruchomieniem sił jednostki ma iść uruchomienie aktywności społecznej odpowiednich instytucji ratownictwa, opieki oraz wspierania rozwoju.
Praca socjalna z indywidualnym przypadkiem to złożony proces wzajemnie sprzężonych czynności diagnostycznych, formułowaniu planu pomocy, wdrażania opracowanego planu i oceny jego skuteczności. Postępowanie pracownika socjalnego prowadzącego indywidualny przypadek powinno się rozpocząć od właściwie zdefiniowanego problemu, poprzedzonego starannym uwzględnieniem przyczyn, które skłoniły jego czy też kogoś z jego otoczenia do poszukiwania pomocy oczekiwań pod adresem instytucji (pracownika socjalnego), dotychczasowych doświadczeń w radzeniu sobie z tymi samymi lub innymi trudnościami itd. Podstawowym narzędziem w tej fazie działania pracownika socjalnego to rozmowa i wywiad z klientem oraz tzw. wywiad środowiskowy (społeczny). Wywiad to jedna z najbardziej rozpowszechnionych w badaniach socjologiczno – psychologicznych technik uzyskiwania informacji o opiniach, postawach, przekonaniach, pragnieniach oraz życzeniach a także o rozmaitych faktach dotyczących życia badanych osób. Umiejętnie prowadzona rozmowa i właściwie przygotowany wywiad jest dla pracownika socjalnego nieocenionym źródłem wiedzy o klientach. Istnieją pewne warunki, od których zależy to, czy i na ile rozmowa czy wywiad spełnią swoje funkcje. Pierwszy z nich to okoliczności, w których dochodzi do kontaktu między klientem a pracownikiem socjalnym, kto był inicjatorem rozmowy, czy doszło do niej z woli samego klienta czy pracownika socjalnego, czy jest to pierwsze czy kolejne spotkanie obu stron. Drugi warunek to miejsce, w którym rozmowa czy wywiad się odbywa – obecność osób trzecich, możliwość zachowania dyskrecji, komfort fizyczny. Trzeci warunek – to wcześniejsze pozytywne doświadczenia w kontaktach między pracownikiem socjalnym a klientem. Rozmowa lub wywiad przeprowadzone w sytuacji, gdy klient nie ma czasu lub ochoty, z reguły nie przynoszą efektu. Dlatego też pracownik socjalny powinien zawczasu pomyśleć o odpowiednim zaaranżowaniu miejsca rozmowy (wywiadu), gdzie nie będą mu przeszkadzać inni pracownicy lub klienci i przygotować sobie miejsce bądź szczegółowy (w zależności od celu spotkania) plan rozmowy (wywiadu). Wywiad i rozmowa są podstawowym typem interakcji między pracownikiem socjalnym a klientem, w którym zachodzą procesy komunikowania się Pracownik socjalny powinien nie tylko uważnie słuchać tego, co i jak klient mówi, czy unika jakichś tematów, które zaś pojawiają się w jego wypowiedziach stale, ale także obserwować jego zachowanie niewerbalne (mimikę, pantomimikę, kontakt wzrokowy), aby móc się zorientować, jaki jest emocjonalny stosunek klienta do poruszanych w rozmowie kwestii.
Oczywiście, rozmowa czy wywiad nie są i nie powinny być jedynym źródłem informacji o problemach i trudnościach klienta. Istnieje wiele innych technik zbierania danych o klientach: niektóre z nich mogą towarzyszyć wywiadowi środowiskowemu, np. ocena warunków mieszkaniowych, w których żyje dana osoba, a niektóre – takie jak badania dokumentacji osobistej czy urzędowej, analiza sieci powiązań społecznych klienta, zasięganie opinii specjalistów, powinny stanowić uzupełnienie i zarazem weryfikację danych zebranych drogą wywiadu .
Warto dodać, że w praktyce działania pomocy społecznej w Polsce wprowadzono obowiązek przeprowadzania wywiadów środowiskowych według ujednoliconego wzoru. W kwestionariuszu wywiadu środowiskowego, którym posługują się pracownicy socjalni zatrudnieni w pomocy społecznej, znajduje się wiele pytań dotyczących m.in. sytuacji ekonomicznej, stanu zdrowia (a raczej samooceny stanu zdrowia), sprawności psychofizycznej (zdolności do samoobsługi), sytuacji rodzinnej, warunków mieszkaniowych itp. Pytania te mają konstrukcję schematyczną, chodzi bowiem o to, aby na podstawie uzyskanych odpowiedzi można było podjąć decyzję o udzieleniu konkretnej formy pomocy – finansowej, rzeczowej, usługowej, na warunkach określonych w odpowiednich przepisach.
Usytuowanie informacji o aktualnej sytuacji jednostki na tle jej życiowych losów pozwoli lepiej zrozumieć jej postępowanie, motywy którymi się kieruje przyjmując określone postawy wobec pracownika socjalnego.
Kolejny etap postępowania w pracy z indywidualnym przypadkiem polega na opracowaniu planu postępowania, który określa, co, kiedy i jak czynić ma pracownik socjalny. Po opracowaniu planu pracy kolej na jego wdrożenie, które zależy od tego, jak zostały sformułowane cele interwencji, pracownik socjalny ma do wyboru różne strategie działania.
Ostatni, niezmiernie znaczący etap prowadzenia indywidualnego przypadku to ocena efektów podjętej interwencji (ewaluacja).
Drugą z metod, którą omówię jest:

Metoda pracy grupowej
Praca z grupą definiowana jest najczęściej jako: „metoda pracy socjalnej, która poprzez celowe doświadczenia grupowe pomaga jednostkom uzyskać poprawę ich społecznego funkcjonowania i lepiej sobie radzić z ich indywidualnymi, grupowymi lub społecznymi problemami”. Małe grupy wykorzystywane w pracy socjalnej dzielą się na naturalne (rodzina, grupa rówieśnicza, grupa sąsiedzka) oraz tworzone sztucznie dla określonego celu lub zadań. Pracownik socjalny posługujący się tą metodą musi mieć elementarną wiedzę z zakresu psychologii społecznej: znać prawidłowości rządzące zachowaniem człowieka w grupie (konformizm, kształtowanie się struktury socjometrycznej, przywództwa grupowego, więzi i spoistości grupowej), stadium rozwoju grupy, źródeł konfliktów i niepowodzeń między jej członkami, lęków i obaw spowodowanych wymuszoną bliskością innych osób itp. Metoda pracy grupowej polega na wykorzystaniu tych prawidłowości w różnych dziedzinach działań społecznych, w pracy socjalnej, w wychowaniu, psychoterapii, organizacji czasu wolnego, w resocjalizacji itd .
Dzięki znajomości środowiska pracownik socjalny może dotrzeć do istniejących w nim grup naturalnych lup poprzez odpowiednie zabiegi organizacyjne, powołać do życia nowe. Zadanie pracownika socjalnego polega na określeniu: czy i jaki problemy jego klientów mogą być rozwiązane przy udziale grupy, w jakim kontekście społecznym funkcjonuje grupa (w ramach, jakiej instytucji, organizacji czy też zbiorowości), kim są członkowie grupy, co ich łączy – czy podobieństwo cech społeczno – demograficznych, czy wspólne zainteresowanie, potrzeby, interesy, zadania, w jaki sposób grupa powstała, jak daleko zaawansowane są procesy tworzenia się jej wewnętrznej struktury itd. Jeśli grupa istniała nim pracownik rozpoczął z nią pracę, niezbędna jest wstępna diagnoza układu stosunków społecznych (pozycja ról, sympatii i antypatii, nieformalnych więzi, przywódców, norm grupowych, wartości obowiązujących w grupie, systemu nagród i kar, wzorów komunikowania, systemu podejmowania decyzji, spoistości grupy, itd.) .
Jednym z podstawowych warunków dobrego funkcjonowania grupy jest swoboda i otwartość dyskusji. Pracownik socjalny zwłaszcza w początkowym okresie istnienia grupy, powinien tworzyć klimat sprzyjający swobodnej wymianie zdań, uczyć szacunku i tolerancji dla osób mających odmienne zdanie, pobudzać do samodzielnego myślenia, ułatwiać grupie werbalizowanie celów i analizowanie problemów, tonować osoby zbyt agresywne, a wspierać zbyt nieśmiałe. Powyższe zasady odnoszą się również do trzeciej metody pracy socjalnej:

Metoda organizowania społeczności lokalnej.
Metoda ta polega na planowym wywołaniu zmian w określonej społeczności będącej przedmiotem oddziaływania. Pierwszym zadaniem pracownika socjalnego przystępującego do organizowania środowiska lokalnego jest, zatem identyfikacją terytorialnych granic tej społeczności, w której działania interwencyjne mają być prowadzone oraz wstępne rozpoznanie środowiska (chyba, że się go wcześniej znało). Istota tej metody tkwi w rozwijaniu w ludziach poczucia przynależności do określonej zbiorowości i wzmacnianiu procesów identyfikacyjnych, które w perspektywie mogłyby sprzyjać uruchamianiu motywacji prospołecznej i zachowań kooperacyjnych. Procesy komunikowania się, zwłaszcza w kontaktach bezpośrednich, są znaczącym źródłem wytwarzania się. Więzi między ludźmi. Dlatego też organizowanie społeczności lokalnej powinno ułatwiać tę wzajemną wymianę, ciągłe interakcje między mieszkańcami, Przedstawicielami instytucji,. Organizacji społecznych, Grup interesów, Struktur samorządowych.. Poczucie realizmu i socjologiczna wyobraźnia powinny podsuwać pracownikowi socjalnemu, który angażuje się. W rozwiązywanie problemów socjalnych przy udziale społeczności – mieszkańców wsi, miasteczka czy osiedla, takie metody, które dawałyby szansę znalezienia rozwiązań optymalnych, akceptowanych przez większość zainteresowanych? Ulepszanie środowiska lokalnego powinno się wyrażać nie tylko w przeobrażeniach świadomości społecznej (nastawień, postaw, poglądów), ale przede wszystkim w konkretnych działaniach: w powoływaniu nowych, pożytecznych dla zbiorowości urządzeń socjalno – kulturalnych, podejmowaniu inicjatyw samopomocowych, uruchamianiu działalności samorządowej itd5 Zadaniem pracownika socjalnego w wypadku wyżej opisanej metody jest: koordynowanie poczynań różnych osób czy instytucji, zapewnienie przepływu informacji między osobami a instytucjami, prowadzenie instruktażu dla dobrowolnych uczestników działań aktywizujących, inspirowanie i wspieranie oddolnych inicjatyw itd.
Z całą pewnością należy przyjąć, że przyswojenie zasad trzech omówionych metod powinno stanowić podstawę przygotowania warsztatowego pracownika socjalnego, niezależnie od tego, jaką rolę przyjdzie mu pełnić w konkretnym układzie instytucjonalnym.

Karo!ina:)

Typy i struktura rodzin

Struktura polskiej rodziny
Rodzina to zbiór faktów różnej natury: biologicznych, psychologicznych, ekonomicznych, pedagogiczno - wychowawczych, aksjologicznych, socjalizacyjnych, kulturowych, itd. To zbiór swoistych wartości, norm, modelów, wzorów zachowań, które wyzwalają określone sposoby myślenia, reakcje uczuciowe, spostrzeganie siebie i świata, oceny przeszłości, teraźniejszości i przyszłości przekazywane w ramach między pokoleniowej transmisji. Rodzina to najbardziej naturalne środowisko wychowawcze.
Rodziny dzielimy na:
Małe - rodzina nuklearna: rodzice i dzieci zamieszkujące pod wspólnym dachem, prowadzące jedno gospodarstwo domowe.
Duże - krąg rodzinny: rodzice, dzieci, ciotki, wujowie, dziadkowie, kuzyni zamieszkujący wspólnie wraz z głową rodziny, prowadzący wspólne gospodarstwo domowe.
Rody - klany rodzinne: krewni w linii prostej i w liniach bocznych,
nie koniecznie razem mieszkający, ale posiadający wspólny etos, wartości, którymi żyją.
Rozproszone duże rodziny - rodzina mała oraz członkowie rodziny dużej, mieszkający oddzielnie.
Zredukowane duże rodziny - rodzina mała i dziadkowie.

Struktura rodziny:
Ze względu na liczbę pokoleń:
• Jednopokoleniowa (sami rodzice)
• Dwupokoleniowa (rodzice z dziećmi)
• Trzypokoleniowa (rodzice, dzieci, dziadkowie)
Ze względu na kompletność członków rodziny:
• Pełna: naturalna, zrekonstruowana (jeden nowy rodzic, np. po rozwodzie
• lub śmierci), przysposobiona (adopcyjna), zastępcza (sprawuje prawną opiekę nad dzieckiem, przyznawaną przez sąd), kontraktowa (zawsze gotowa przyjąć dzieci
• na jakiś czas).
• Niepełna: sieroca (brak rodziców na skutek śmierci, opiekę nad dziećmi przejmują krewni), pół sieroca (śmierć jednego rodzica), rozbita (rozwód, separacja, porzucenie, wyjazd jednego rodzica za granicę), samotna matka niezamężna.
Ze względu na ilość dzieci:
• Wielodzietna (często autokratyczny styl wychowania, dzieci od początku uczą się współdziałania i współpracy z innymi, następuje szybsza ich socjalizacja, starsze przejmują opiekę nad młodszymi, dzielą się obowiązkami ale i zabawkami, są lepiej przystosowane do zmian, do rudnych sytuacji życiowych, mają większą wytrzymałość emocjonalną, są bardzo samodzielne i odważne, otwarte, tolerancyjne, nie mają problemów w kontaktach z rówieśnikami)
Struktura rodziny składa się z dwóch części:
• linia wstępna - rodzice, dziadkowie, pradziadkowie
• linia zstępna - rodzice, dzieci, wnuki, prawnuki.
Rodzina jest podstawowa komórką społeczną, która w znaczeniu historycznym podlega zmianom. Podczas badań przeprowadzonych wśród Polaków na temat wartości, rodzina znalazła się na drugim miejscu, po zdrowiu.

Typy rodziny, ze względu na układ ról poszczególnych członków rodziny
1. Rodzina typu pozycjonalnego:
• w tzw. pozycjonalnym układzie ról przestrzega się w rodzinie ściśle zasad wypływających ze statusu formalnego jej członków, z pozycji, jaką zajmują (pozycja matki, ojca, babci, dziadka, pozycja dzieci ze względu na kolejność urodzin i płeć). Istnieje wyraźny podział ról. Jest stosunkowo silna hierarchia ról, praw, obowiązków zakresu odpowiedzialności z nią związanej. Rozwój dziecka w tego typu rodzinie jest ograniczony wskutek konieczności dostosowania się do wymagań i reguł roli wynikającej z jego formalnego statusu rodzinnego. System komunikacji w rodzinie tego typu jest „zamknięty”, co wiąże się ze swoistymi cechami kodu ograniczonego, jakim posługują się jej członkowie. Najważniejsze z tych cech to:
a) zależność mowy od kontekstu, czyli ścisłe powiązanie wypowiedzi z konkretną sytuacją i jej specyficznymi składnikami,
b) wyrażanie znaczeń implicite, tj. w sposób zrozumiały przez inne osoby na tle wspólnych przeżyć i doświadczeń.
2. Rodzina, skierowana na osobowość:
• rodzina, w której układ ról uwzględnia osobowość jej członków, nie posiada podziału ról. Pozycja i rola społeczna dziecka nie zostaje przypisana formalnie, lecz nabywa je ono w sposób spontaniczny. Podejmowanie decyzji zależy od indywidualnych cech psychicznych członka rodziny.

Liczba partnerów w małżeństwie
Rodzina monogamiczna
Małżeństwo jednego mężczyzny i jednej kobiety. Współcześnie najpopularniejszy typ małżeństwa rozpowszechniony wraz z ekspansją cywilizacji zachodnioeuropejskiej.
Przysięga wierności, monotonia, nuda może wiele osób przerażać swą ostatecznością.
Z badań jednak wynika, że ponad dwie trzecie Polaków pozostających w stałych związkach nie myśli o zmianie partnera i chciałoby utrzymać związek do końca życia. Taki typ rodziny to ostoja stałości i płynącego z niej bezpieczeństwa, stająca się dla nas ramionami partnera. Kogoś, kto jest nam wierny i nigdy nas nie skrzywdzi. I któremu chcemy odpłacić się tym samym.
Rodzina poligamiczna
Wielomałżeństwo, więcej niż dwoje partnerów.
W odróżnieniu od monogamii, oznacza związek małżeński z wieloma osobami. Amerykański etnolog i historyk, pionier badań etnograficznych wśród Irokezów L.H. Morgan (1818-81) oraz inni przedstawiciele dziewiętnastowiecznego ewolucjonizmu uważali poligamię za wcześniejszą od monogamii formę małżeństwa.
W Japonii występowała do XIX wieku, Ajnowie (rdzenna ludność z wyspy Hokkaido, Japonia) stosują ją do dziś, także wśród Aborygenów (Australia), Prusów, Zaratusztrian, Hindusów i wielu innych.
Na ogół bowiem nie zdajemy sobie sprawy, że powtórne wejście w związek małżeński po ustaniu poprzedniego jest jedną z jej odmian, tzw. poligamia sukcesywna.
Zakazuje się bowiem przede wszystkim poligamii koincydentalnej, czyli nie tyle wielomałżeństwa, co wielomałżeństwa równoległego (związki pozamałżeńskie).
Rodziny poligamiczne mogły mieszkać razem, albo też w różnych miejscach. W Pakistanie mężczyzna biorąc kolejną żonę powinien jej zapewnić osobny pokój, jednak najbardziej pożądana jest budowa osobnego domu.
W Rwandzie każda żona poligamisty posiada własny dom, swoje pola, bydło, itd. Kobieta jest gospodynią domu w pełnym tego słowa znaczeniu.
Mąż gospodaruje żonami, odwiedza każdą po kolei, spędzając z nią odpowiednią ilość czasu.
Jeśli chodzi o liczebność poligamicznych stadeł, to możemy wyróżnić związki kilkuosobowe, np. wśród ludów afrykańskich tzw. poligamia mała, gdzie mężczyzna posiadał dwie lub trzy żony (Rwanda).
W Islamie poligamia optymalna i poligamia maksymalna, której ilością jest posiadanie czterech żon.
Oprócz tego występowały związki wieloosobowe, np. wśród ludów afrykańskich głównie Afryka Zachodnia) mężczyzna posiada kilkanaście lub więcej żon (tzw. wielka poligamia).
Można jeszcze wyodrębnić poligamię haremową (np. Król Salomon)
Wśród form poligamii wyróżniamy:
• poligynię – (wielożeństwo); związek jednego mężczyzny z wieloma kobietami.
• poliandrię – (wielomęstwo) związek jednej kobiety z wieloma mężczyznami.
Związki poligamiczne polegały na doborze nie tylko partnerów spoza rodziny, rodu, czy społeczności, ale np. także wśród powinowatych.
Takie odmiany poligamii, w których mąż żeni się z siostrami żony, nazywa się sororatem (także w czasie trwania związku).
Pokrewną temu formą małżeństwa był lewirat, czyli poślubienie brata zmarłego męża. Nie jest to typowa poligamia ale może być, kiedy brat jest już w związku małżeńskim.
Zakres wyboru małżonka
Rodzina endogamiczna
Wybór współmałżonka w ramach własnej zbiorowości etnicznej, religijnej, klasowej, terytorialnej, szczepu, rodu, kasty, klanu.
Zawarcie związku z osobą spoza danej grupy uważane jest za pogwałcenie podstawowych zasad i bywa karane wykluczeniem ze społeczności.
W krajach europejskich to zjawisko występowało pod postacią potępienia mezaliansów.
Endogamia występuje zazwyczaj w społeczeństwach uwarstwionych, służy względom prestiżowym i utrwala zróżnicowanie etniczne (kastowość).
Endogamia w małej grupie prowadzi do związków kazirodczych. Występuje zarówno w społecznościach matrylinearnych i patrylinearnych.
Rodzina egzogamiczna
W niektórych społecznościach, głównie na wyspach Oceanii, istnieje natomiast nakaz szukania partnera poza swoją grupą. Jest to wybór małżonka poza własną zbiorowością.

Typ władzy wewnątrz rodzinnej

Rodzina matriarchalna
Władza należy głównie do matki i żony
uprzywilejowana pozycja kobiet,
szczególny kult dla tzw. kobiecych czynności np. macierzyństwa
Taki typ rodziny zbudowany jest wokół podstawowej więzi międzyludzkiej jaką jest więź między matką a dzieckiem. Kobieca zdolność tworzenia życia musiała jawić się jako coś w najwyższym stopniu nadprzyrodzonego, magicznego i cudownego.
Wiele cech wynika ze specyfiki matczynej miłości względem dziecka. Otóż miłość matczyna cechuje się bezwarunkowością, co oznacza dla dziecka pewność miłości.
Wyższość kobiety wypływała przede wszystkim z jej tajemniczej zdolności rodzenia, którą dzieliła ona z naturą – drugim wielkim przedmiotem czci.
Zrodzenie ustanawiało więzi krwi, które stanowiły zasadnicze więzi spajające społeczeństwo.
Rodzina patriarchalna
Władza i prestiż należą głównie do ojca i męża
uprzywilejowana sytuacja mężczyzny,
wyłączna jego odpowiedzialność za byt i standard życia rodziny
wyłączne prawo do podejmowania strategicznych decyzji
podział zadań oparty o kryterium płci.
Władza jest oparta na uznaniu reguł, za którymi stoi siła, a nie na poszanowaniu więzów krwi i miłości.
Rodzina partnerska
Model, który ukształtował się współcześnie, wówczas, gdy kobieta i mężczyzna dzielą prawa i obowiązki wynikające z uczestnictwa w życiu rodzinnym.

Wzory dziedziczenia nazwiska, prestiżu i majątku

Rodzina matrylinearna
Linia przodków lub potomków wyłącznie kobiecych czyli matka, matka matki, babka macierzysta matki, itp. W linii tej nigdy nie występują mężczyźni, chyba że jako ostanie ogniwo.
Rodzina patrylinearna
Linia przodków lub potomków wyłącznie męskich czyli ojciec, ojciec ojca, dziadek ojczysty ojca, itp.
W genealogii jest to linia dziedziczenia nazwiska W linii tej nigdy nie występują kobiety. Genetycznie jest to dziedziczenie po chromosomie Y, który przekazywany jest jedynie z ojca do syna, nigdy do córki.
Rodzina bilinearna
Linia przodków lub potomków po obu stronach małżeństwa. Dziedziczenie następuje po obu liniach pokrewieństwa.
Miejsce zamieszkania po ślubie
Rodzina matrylokalna
Małżeństwo zamieszkuje w domu rodzinnym żony. Mężczyzna włączony zostaje do grupy, w której żyje żona.
Rodzina patrylokalna
Małżeństwo zamieszkuje w domu rodzinnym męża. Kobieta włączona zostaje do grupy, w której żyje mąż.
Rodzina neolokalna
Występuje najczęściej w nowoczesnych społeczeństwach. Małżeństwo zamieszkuje osobno od rodziców we własnym domu.

Anett06

W literaturze socjologicznej w bardzo różny sposób ujmuje się funkcje rodziny. Z polskich socjologów najwięcej funkcji rodziny, bo aż dziesięć, wyodrębnia Zbigniew Tyszka.

1. Materialno-ekonomiczna funkcja rodziny przejawia się w zaspokajaniu materialnych potrzeb członków rodziny, a pośrednio i niektórych potrzeb społecznych. Składnikami jej są cztery podfunkcje: produkcyjna, zarobkowa, gospodarcza i usługowo-konsumpcyjna, które nie zawsze występują równocześnie i w jednakowym rozmiarze. Ich zasięg i poziom realizacji zależy od stadium rodziny, a zwłaszcza od głównego jej źródła utrzymania.
2. Funkcja opiekuńczo-zabezpieczająca polega na materialnym i fizycznym zabezpieczeniu członków rodziny w niezbędne do życia środki oraz wspomaganie osób niesprawnych i innych wymagających czasowej lub stałej opieki. Pozarodzinne formy zabezpieczenia osób niesamodzielnych, jak żłobki, przedszkola, szpitale, sanatoria oraz renty i emerytury, znacznie wspomagają rodzinę w wypełnianiu tej dawniej bardzo ważnej funkcji.
3. Prokreacyjna funkcja rodziny jest formą zaspokajania rodzicielskich, emocjonalnych potrzeb współmałżonków (potrzeb ojcostwa i macierzyństwa) i reprodukcyjnych potrzeb społeczeństwa. Potrzebna jest rodzina, która tworzy i wychowuje nowe pokolenia.
4. Seksualna funkcja rodziny jest społecznie powszechnie akceptowaną formą współżycia płciowego. Dawniej utożsamiano ją z funkcją prokreacyjną, co nadal podtrzymują niektórzy badacze tej podstawowej dla każdego człowieka grupy odniesienia.
5. Legalizacyjno-kontrolna funkcja rodziny przejawia się w legalizacji niektórych typów zachowań człowieka i w sprawowaniu wzajemnej kontroli członków rodziny. Rodzina legalizuje takie zachowania, jak współżycie płciowe, wspólna egzystencję w ramach jednego gospodarstwa domowego dwojga osobników różnej płci wywodzących się z różnych rodzin pochodzenia. Legalizuje także fakt posiadania dzieci, nadaje status prawny wspólnocie majątkowej rodziny. Istnieje zarówno legalizacja prawna, obyczajowa, moralna, religijna. Przekroczenie pewnych ram powoduje formalne i nieformalne represje ze strony rodziny, szerszych środowisk rodziny, kościoła czy państwa.
6. Socjalizacyjna funkcja rodziny jest konsekwencją funkcji prokreacyjnej i jest tak samo podstawowa, jak i ona. Funkcja ta jest realizowana dwupłaszczyznowo: jako przygotowanie dzieci do samodzielnego pełnienia podstawowych ról społecznych oraz jako wzajemne dostosowanie osobowości małżonków. Świadoma i intencjonalna socjalizacja nazywa się wychowaniem wewnątrzrodzinnym, które realizuje rodzina jako grupa, zwana też środowiskiem wychowawczym. Spontaniczną socjalizację J. Chałasiński nazywa, zapewne słusznie, „wychowaniem przez życie”. Socjalizacyjna funkcja rodziny jest bardzo doniosła dla społeczeństwa i dla jednostek objętych tym psychospołecznym procesem, w którym rodzina jest ważną, ale jedną z wielu instytucji aktywnie w nim uczestniczących.
7. Klasowa funkcja rodziny. Pochodzenie z danej rodziny wstępnie określa pozycję społeczną członków w strukturze społeczeństwa. Zwykle przynależność klasowa męża wyznacza przynależność klasową żony i dzieci, zwłaszcza jeśli ta ostatnia nie pracuje zawodowo ani tez nie posiada większej własności prywatnej. Klasowa funkcja rodziny wyraża się również w ukierunkowanej klasową subkulturą i ideologią socjalizacji potomstwa. Poszczególne klasy i warstwy społeczne mają swoje specyficzne cechy kulturowe, które przekazują swemu potomstwu.
8. Kulturalna funkcja rodziny polega na zapoznawaniu młodego pokolenia z kulturą danego społeczeństwa, wpajaniu odpowiednich norm i systemów wartości, przekazywaniu dziedzictwa kulturowego i organizowaniu w gronie rodzinnym najrozmaitszych zajęć, dostarczających domownikom przeżyć estetycznych. Ponadto poszczególni członkowie rodziny poza nią uczestniczą w różnych formach życia kulturalnego (kino, teatr).
9. Funkcja rekreacyjno-towarzyska. Dom rodzinny jest między innymi miejscem wypoczynku i nawiązywania niezbędnych dla człowieka kontaktów towarzyskich, które są zaspokajaniem „potrzeby oddźwięku społecznego”, o czym pisał F. Znaniecki. Kontakty te utrzymywane są w ramach zarówno małej, jak i szerszej rodziny, a także z osobami zaprzyjaźnionymi, które odwiedzają daną rodzinę bądź poszczególnych jej członków. Dom rodzinny, jego atmosfera i wyłączność służą do rozładowywania napięć psychicznych powstałych poza nim.
10. Funkcja emocjonalno-ekspresyjna. W gronie rodzinnym najczęściej człowiek zaspokaja znaczną część potrzeb emocjonalnych i potrzeb wyrażania swej osobowości. Potrzeby te zaspokajane i uzewnętrzniane są poza kręgiem rodzinno-familijnym, zwykle w gronie zaprzyjaźnionych osób. Emocjonalno-ekspresyjna funkcja rodziny w wielu okolicznościach
realizowana jest wśród małżonków i zakochanych par będących w licznych przypadkach w pierwszym stadium życia małżeńsko-rodzinnego.

Scharakteryzowane funkcje odpowiadają dziesięciu podstawowym typom więzi rodzinnej, którymi są: więź ekonomiczna, opiekuńcza, krwi, seksualna, kontrolna, klasowa, socjalizacyjno-wychowawcza, kulturalna, towarzyska i emocjonalno-ekspresyjna. Zbieżność, a nawet identyczność rodzajów funkcji i więzi ukazuje istnienie korelacji między grupowym a instytucjonalnym aspektem rodziny.

ania108

Temat: Istota rodziny i kierunki badań nad rodziną.

Od zarania dziejów istnieje taka komórka społeczeństwa jak rodzina. Jest to nieodzowny element naszego istnienia i rozwoju ludzkości. Rodzina jest najmniejszą tuż po jednostce komórką społeczeństwa. Bez względu na to jaką funkcje i role spełnia dana rodzina i jak jest ona duża tworzy nierozerwalną komórkę społeczną. Chroniona przez prawo państwowe jak również kościelne.
Fundamentalne znaczenie rodziny dla społeczeństwa dostrzegane było już w
starożytności – świadczyć o tym mogą poglądy Arystotelesa na jej priorytetową rolę w życiu społecznym. Twórca socjologii August Comte uważał rodzinę za najważniejszą, podstawową grupę społeczną, na której opiera się całe społeczeństwo. Współcześni socjologowie i psychologowie dzięki swym precyzyjnym i pogłębionym badaniom scharakteryzowali istotne funkcje rodziny jakie ona pełni w rozlicznych dziedzinach życia jednostki oraz w różnorodnych zbiorowościach ludzkich.
W drugiej połowie XX wieku, w miarę upływu dziesięcioleci utrwala się sformułowany w pierwszej połowie tegoż wielu pogląd, że współczesna cywilizacja stwarza w miarę swych postępów coraz większe zagrożenia dla rodziny, zakłócając jej funkcjonowanie i podkopując podstawy jej egzystencji ( C.C. Zimmermann 1948). Miałby to być uboczny, „mimowolny” skutek rozwoju najnowszej cywilizacji, która oprócz wielu dobrodziejstw ofiarowanych ludziom w krajach wysoko i średnio rozwiniętych, „ofiarowuje” także negatywne skutki swych postępów – negatywne z punktu widzenia szeroko pojętej jakości życia.
W socjologii rodzina rozumiana jest jako grupa społeczna lub instytucja społeczna.
Rodzina rozumiana jako grupa społeczna to związek intymnego, wzajemnego uczucia, współdziałania i wzajemnej odpowiedzialności, w którym akcent pada na wzmacnianie wewnętrznych relacji i interakcji. W tym ujęciu rodzina pełni funkcje osobowe:
małżeńską lub partnerską - bycie żoną lub mężem, partnerem lub partnerką,
rodzicielską - bycie ojcem lub matką,
braterską - bycie siostrą lub bratem.

Rodzina rozumiana jako instytucja społeczna to grupa określona przez stosunki seksualne, odpowiednio unormowane i trwałe, tak by mogła zapewnić odnawianie się sfery reprodukcji.
W tym ujęciu rodzina pełni funkcje instytucjonalne takie jak:(wg. Tyszki)
materialno-ekonomiczna (polega na zaspokajaniu przez rodzinę materialnych potrzeb jej członków)
opiekuńczo-zabezpieczająca (stanowi materialne i fizyczne zabezpieczenie członków rodziny, którzy w pewnych okresach życia mają ograniczone możliwości samorealizacji, pozbawieni są środków do życia lub wymagają pomocy)
prokreacyjna (polega na zaspokajaniu rodzicielskich potrzeb emocjonalnych - ojcostwa i macierzyństwa, pozwala na utrzymywanie biologicznej ciągłości rodziny i społeczeństwa)
seksualna (zaspokajanie popędu seksualnego)
legalizacyjno-kontrolna (sankcjonowanie postępowania członka rodziny przez rodzinę, nadzorowanie jego postępowania)
socjalizacyjno-wychowawcza (wprowadzanie dziecka w świat kultury danego społeczeństwa)
klasowa (określenie pozycji członków rodziny w strukturze społeczeństwa)
kulturalna (zapoznawanie młodego pokolenia z dziejami kultury i jej trwałymi pomnikami, zachęcanie do aktywnego korzystania z wartości kulturalnych)
rekreacyjno-towarzyska (umożliwia odzyskanie w domu rodzinnym wewnętrznej równowagi emocjonalnej)
emocjonalno-ekspresyjna (zaspokaja emocjonalne potrzeby członków rodziny, sprzyja wyrażaniu osobowości, daje możliwość uzyskania kontaktu psychicznego)

Zazwyczaj jako rodzinę rozumie się dwójkę partnerów i wychowywane potomstwo. Tego typu rodzinę określa się jako nuklearną, gdy jedno z partnerów zamieszkuje także z rodzicami, to jest to rodzina wielopokoleniowa. Jednak tak naprawdę granic rodziny nie da się jednoznacznie określić (choć da się stopniować pokrewieństwo lub powinowactwo). Zazwyczaj związki pomiędzy członkami rodziny mają charakter pokrewieństwa biologicznego, jednak w niektórych wypadkach sam fakt zamieszkania razem klasyfikuje pewna grupę ludzi jako rodzinę.
W teologii rodzina jest najważniejszą jednostką na której powinno się opierać społeczeństwo. Jest najważniejsza strukturą nierozerwalną, kościół nie przyjmuje rozwodów co wiąże się z tym, że ludzie w oczach kościoła na zawsze pozostają rodzinom.

Rodzina odgrywa kluczową rolę w funkcjonowaniu jednostek i społeczeństw.

RODZINA:
Wg. Okonia - „Słownik pedagogiczny” - jest to mała grupa społeczna, składająca się z rodziców, ich dzieci i krewnych; rodziców łączy więź małżeńska, rodziców z dziećmi – więź rodzicielska, stanowiąca podstawę wychowania rodzinnego, jak również więź formalna określająca obowiązki rodziców i dzieci względem siebie. Do głównych funkcji rodziny zalicza się:
1.funkcje prokreacyjne
2.przygotowywanie dzieci do wejścia w życie społeczne, ich pielęgnowanie i wychowanie oraz zapewnienie im odpowiedniego startu życiowego
3.prowadzenie gospodarstwa domowego, zaspokajającego potrzeby członków rodziny
4.sprawowanie pieczy nad życiem członków rodziny, ich zachowaniem, kulturą, zdrowiem, trudnościami życiowymi.

Współczesna rodziny ulega szybkim przemianom, dawny typ rodziny patriarchalnej, w której ojciec był jedynym żywicielem i autorytetem, stopniowo zastępowany jest przez rodzinę demokratyczną, w której zazwyczaj zawodowo pracuje i matka, a często i starsze dzieci; w takiej rodzinie stosunki układają się na płaszczyźnie przyjaźni, wzajemnego zrozumienia i współpracy, przy czym zanika podział prac na męskie i żeńskie. W rodzinie demokratycznej powstają bardziej korzystne warunki wychowania. Ze względu na konieczność, zachowania jednolitości wpływów wychowawczych na młode pokolenie niezbędne jest współdziałanie rodzinne ze szkołą. W Polsce w 1973 wprowadzono do szkół średnich odrębny przedmiot nauczania: przygotowanie młodzieży do życia w rodzinie socjalistycznej.
Najbardziej popularna klasyfikacja grup rodzinnych wyróżnia:
1.rodzinę dwupokoleniową, składająca się tylko z rodziców i dzieci
2.rodzinę trójpokoleniową, tzw też rodziną wielką, w której są jeszcze dziadkowie oraz bliżsi lub dalsi krewni
3.rodzinę rozszerzoną, głównie na wsi, gdzie tworzy ją kilka niewielkich gospodarstw, zespolonych więzią rodzinną i utrzymujących bliskie kontakty ze sobą.

Typy rodziny
Wyróżniamy następujące typy rodzin:
- Rodzina mała - składa się z pary małżeńskiej i niepełnoletnich dzieci. Natomiast kontakty osobowe z krewnymi są ograniczone do najbliższych członków rodziny.
- Rodzina duża - zawiera się w niej kilka pokoleń krewnych żyjących we wspólnym gospodarstwie. Są one przynajmniej trzy pokoleniowe, a krewni w jej ramach są połączeni wspólnotą majątkową.
- Rodzina duża zmodyfikowana - jest to wielopokoleniowa, bliska sobie grupa rodzinna, nie mieszkająca jednak we wspólnym gospodarstwie.
Możemy również rodziny dzielić na rodzaje:
- Rodzina nuklearna - oznacza, że tworzą ją dwa pokolenia tj. rodzice i dzieci. Z czasem usamodzielnione dzieci pozostawiają rodziców samych, co stwarza poważne problemy socjalne - opieki nad ludźmi starszymi. Dlatego też szybko rozwija się geriatria - dziedzina medycyny zajmującej się osobami w podeszłym wieku. W społeczeństwach Europy i Ameryki Północnej pojęcie rodziny nuklearnej jest coraz bardziej powszechne.
- Rodzina wielopokoleniowa - jest rodziną tradycyjną, obejmującą kilka pokoleń. Występuje najczęściej w społeczeństwach słabo rozwiniętych.

Socjologowie rozróżniają kilka typów rodzin.
W zależności od kryterium klasyfikacji wyróżniamy rodziny:
- Monogamiczne - zawierające dwoje małżonków;
- Poligamiczne - zawierające np. jednego mężczyzna wiele kobiet (poligynia) lub jedną kobietę wielu mężczyzn (poliandria). Związki wielu kobiet i wielu mężczyzn nazywamy multilateralizmem;
- Endogamiczne - oboje małżonków pochodzi z jednej zbiorowości;
- Egzogamiczne - małżonkowie pochodzą z różnych zbiorowości;
- Patriarchalne - w rodzinie dominuje mężczyzna;
- Matriarchalne - w rodzinie dominuje kobieta;
- Egalitarne - nie ma dominacji kobiety ani mężczyzny jest za to równy podział pracy
- Patrylinearne - dziedziczenie nazwiska i majątku występuje po ojcu;
- Matrylinearna - dziedziczenie nazwiska i majątku następuje po matce;

W Polsce w świetle prawa rodzinę tworzą kobieta i mężczyzna połączeni prawnym węzłem małżeńskim oraz pozostające na ich utrzymaniu dzieci. Stosunki rodzinne, a więc relacje między mężem a żoną, rodzicami a dziećmi czy też między rodzeństwem, określane są przez normy moralne, obyczajowe i religijne. Stanowią też przedmiot regulacji prawnych zawartych w prawie rodzinnym i opiekuńczym normującym stosunki wynikające z małżeństwa, pokrewieństwa, powinowactwa, przysposobienia oraz zawiera przepisy dotyczące instytucji opieki i kurateli.
Źródłem prawa rodzinnego jest uchwalony 25 lutego 1964 roku Kodeks rodzinny i opiekuńczy.

Rodzina jest jedną z najważniejszych grup społecznych. Stanowi podstawową strukturę społeczeństwa. Wszystkie społeczeństwa opierają się na niej. Dla każdego z nas stanowi podwalinę wychowania.

Literatura:
1.Diagnoza psychopedagogiczna, pod red. E. Jarosz, E. Wysocka, Warszawa, Wydawnictwo Akademickie „Żak”, 2006, Diagnoza środowiska wychowawczego rodziny – założenia teoretyczne, s. 111-126.
2.Kamiński A., Funkcje pedagogiki społecznej, Warszawa, PWN, 1974, Fundamentalne kręgi środowiskowe i ich problematyka społeczno – wychowawcza, s. 98-111.
3.Okoń W., Słownik pedagogiczny, Wyd. 3, Warszawa, PWN, 1984.
4.Pedagogika społeczna, pod red. Tadeusza Pilcha i Ireny Lepalczyk, Warszawa, Wydawnictwo Akademickie Żak, 1995, Rodzina w świecie współczesnym – jej znaczenie dla jednostki i społeczeństwa, s. 137-155.

martuska199018

mam WAŻNE pytanie !

Czy to są wszystkie tematy?
Jeśli nie to ktoś jest może zorientowany jakich tematów brakuje???

ania108

brakuje :
procesy społeczne a rodzina

a reszty to nie wiem